Ayrılmama olayı mayoz bölünmenin birinci bölümünde gerçekleşebileceği gibi ikinci bölümünde de gerçekleşebilir. -Spermatogenez sırasında mayoz II’de kardeş kromatitlerde ayrılmama meydana gelirse 22+YY kromozomlu spermler oluşur. Bu spermlerin normal bir yumurta ile döllenmesi sonucu 47 (44+XYY) kromozomlu erkek birey Şimdi donör DNA ve alıcı DNA ile çevrili hibrid bant DNA'mız (farklı kökenlerden bir verici bant ve bir alıcı bant) var. Geçiş noktaları (chiasmata) her iki yönde de en az 200 bp hareket eder. Her çapraz geçiş noktası, Holliday yapısı (bir rekombinasyon olayının haç biçimli DNA ürünü) olarak bilinen şeyi oluşturur. MayozBölünmenin Evreleri. Mitoz bölünmede kromozom sayısının sabit kalması DNA’nın kendini bir kez eşlemesi ve bu eşleme sonucunda oluşan kardeş kromatidlerin ayrılması sonucunda gerçekleşiyordu. Mayoz bölünme sonucunda kromozom sayısının yarıya düşmesi ise DNA’nın bir kez eşlenmesi, buna karşın mayoz – I Buevreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta genetik özellikler bakımından 2 çeşit dört yavru hücre meydana gelir. Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda rastlanır. Mayoz bölünme iki aşamada gerçekleşir. Bu aşamalar, Mayoz-1 ve Mayoz-2 olarak adlandırılır. Mayozdada mitozda olduğu gibi profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak adlandırılan dört evre vardır. Bu evreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta genetik özellikler bakımından 2 çeşit dört yavru hücre meydana gelir. Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda Hücrebölünmesi sırasında otozom ve genozomlarda ayrılmama görülebilir. Ayrılmama gerçekleşirse bölünme sonucu oluşan hücreler normal sayıda kromozom taşımaz. Hücrelerden bazıları fazla sayıda kromozom taşırken, bazıları az sayıda kromozom taşır. Normal bir Mayoz bölünmenin metefaz I safhasında homolog Lbbj. -Normal şartlar altında mayozun anafaz I evresinde homolog kromozomlar, anafaz II evresinde ise kardeş kromatitler iğ ipliklerine tutunarak birbirinden ayrılır ve hücrenin zıt kutuplarına çekilir. -Bazen İki homolog kromozom ya da iki kardeş kromatit birbirinden ayrılmayarak hücrenin aynı kutbuna gidebilir. Bu duruma ayrılmama olayı adı verilir. -Bu durumu şekil üzerinde gösterelim Şema Mayoz I ve Mayoz II’de ayrılmama -Ayrılmama olayı hem gonozomlarda hem de otozomlarda görülebilir. a. Otozomal ayrılmama Annenin otozomlarında ayrılmama ile fazladan 13. kromozoma sahip olan bireylerde Patau Patu sendromu; fazladan 18. kromozoma sahip olan bireylerde Edwards Edvırds sendromu ve fazladan 21. kromozoma sahip bireylerde Down sendromu meydana gelir. Bu durumlardan en sık rastlananı Down sendromu mongolizm dir. -Down sendromuna sahip bireyler 47 kromozomludur. -Bu bireyler gözlerinin çekik olması ve yuvarlak yüz hatlarıyla Moğol ırkına benzerlik gösterir. -Genellikle doğuştan gelen kalp bozukluklarına ve zeka geriliğine sahiptirler; dilleri büyüktür; hastalıklara karşı dirençleri azdır. -Down sendromlu erkek bireylerin hemen hemen hepsi ve dişilerin yarısı, eşeysel olarak gelişmemiş olup kısırdırlar. -Bu bireyler, 30-35 yaşlarına kadar yaşayabilirler. Down sendromunun nedeninin tam olarak kesinlik kazanmamasına karşın annenin yaşı ya da aldığı hormon tedavisiyle ilgili olduğu düşünülmektedir. b. Gonozomal ayrılmama Eşey kromozomları olan X ve Y kromozomlarında görülen ayrılmama olayları sonucu iki gonozoma da sahip gametlerle hiç gonozom taşımayan gametler meydana gelmektedir. Gonozom ayrılmaması hem dişi hem de erkek bireylerdeki gamet üretimi esnasında gözlenebilir. Dişilerde gonozomal ayrılmama sonucu oluşan yumurta, sağlıklı spermle döllenirse süper dişi, Klinefelter erkek, Turner dişi bireyler oluşabilir. 45 kromozomlu erkek bireyler ise doğmadan ölürler. -Süper dişi sendromu İki gonozom taşıyan bir yumurtanın X kromozomu taşıyan normal bir spermle döllenmesi sonucu 47 44 + XXX kromozomlu dişiler meydana gelir. Normal bir görünüme sahip olan süper dişi, genelde doğurgan değildir. Süper dişi sendromlu dişilerde normal bireylere göre iki kat daha fazla zekâ geriliği görülürken çoğu fazladan X kromozomu taşıdığının farkında değildir. Klinefelter erkek sendromu X kromozomlarının ayrılmaması sonucu oluşan 23 kromozomlu yumurta ile Y kromozomu taşıyan normal bir spermin döllenmesi sonucu 47 44+XXY kromozomlu erkekler oluşur. Bu erkekler uzun boylu, uzun kollu ve bacaklı, kas yapısı zayıf, çoğu zaman dişilerdeki gibi göğüsleri bulunan, eşey organları normalin yarısı boyutlarında olan, ince sesli, kısır ve zekâ geriliği olan bireylerdir. Turner sendromu Gonozom taşımayan bir yumurtanın 22+0, X kromozomu bulunduran normal bir spermle döllenmesi sonucu 45 44+X0 kromozomlu dişiler meydana gelir. Dişi görünümündeki bu bireylerin boyunlarının çevresinde kalın deri kıvrımları bulunur. Normalden daha küçük yapılı ve kısa boylu, kısa ve küt parmaklı, normal şekilde eşeysel olgunluğa ulaşamayan dişilerdir. Bu dişilerin zekâ düzeyleri genellikle normaldir. -Yaşamsal öneme sahip bazı genler X kromozomu üzerinde taşınmaktadır. Bu nedenle gonozom taşımayan bir yumurta ile Y kromozomu taşıyan normal bir spermin döllenmesi sonucu oluşan 45 44+Y0 kromozomlu bireyler yaşayamazlar. Ayrılmama olayı mayoz bölünmenin birinci bölümünde gerçekleşebileceği gibi ikinci bölümünde de gerçekleşebilir. -Spermatogenez sırasında mayoz II’de kardeş kromatitlerde ayrılmama meydana gelirse 22+YY kromozomlu spermler oluşur. Bu spermlerin normal bir yumurta ile döllenmesi sonucu 47 44+XYY kromozomlu erkek birey meydana gelir. Bunlar uzun boylu, suç işlemeye eğilimli olduğu varsayılan ve normalden daha düşük zekâlı bireylerdir. İnsanlarda Gözlenebilen Kromozom Sayısı Anormallikleri Otozomal ayrılmama ile oluşan sendromlar Kromozom sayıları Down 47 kromozomlu birey 21. kromozomda ayrılmama Patau 47 kromozomlu birey 13. kromozomda ayrılmama Edwards 47 kromozomlu birey 18. kromozomda ayrılmama Dişilerde gonozomal ayrılmama ile oluşan sendromlar Süper dişi 44+XXX= 47 kromozomlu birey Turner dişisi 44+ XO= 45 kromozomlu birey Klinefelter erkek 44+ XXY=47 kromozomlu birey Erkeklerde gonozomal ayrılmama ile oluşan sendromlar 44+ XYY=47 kromozomlu birey 📅 30 Ekim 2015♻ 05 Mart 2022GüncelKonu Özeti Mayoz bölünmenin amacı tür içi kalıtsal çeşitliliği arttırmaktır. Mayoz bölünme eşey ana üreme hücrelerinde görülür ve bölünmenin sonucunda genetik olarak birbirinden farklı 4 tane n kromozomlu üreme hücreleri oluşur. Mayoz bölünmenin 2 aşaması vardır ve Mayoz I ve Mayoz II olarak konudaMayoz bölünmenin evrelerini ve özellikleriniMayoz bölünmenin kalıtsal çeşitlilik açısından öneminiMitoz ve Mayoz bölünmenin müfredata uyumlu ve ücretsiz lise ders notları, YKS hazırlık notları ve TYT-AYT soru dağılımlarına Bikifi ile ulaş! niyeyse bazı lise biyoloji hocaları tarafından mayos bölünme olarak anlatılan olay. oysa ki öbürüne mitos demezler, bunun suçu nedir bilemedim. adının yazılışı gibi kendi de karışık bişeydir. çoğu öğrenci öss ye hazırlanırken, bir yerden sonra "allah belanı versin" der ve çalışmazdı buna zamanında. mayoz bölünme animasyonu vücudunda en az 200 çeşit farklılaşmış hücre vardır. bu hücreler zigot'tan gelişir. eşeyli üremede genetik çeşitliliği sağlayan mayoz bölünme ve diploit hücrelerde kromozom sayısını yarıya indirerek haploit kromozom sayısına sahip gametler oluturan özelleşmiş hücre bölünme ile üreme hücrelerinde koromozom sayısı yarıya indirilmiş ve o türün kuşşaklar boyunca kromozom sayısı korunmuş olur. bu durum tek bir dna eşleşmesinden sonra arka arkaya iki hücre bölünmesiyle canlılar mayozla haploit hücreleri oluşturur. üreme hücreleri ve sporlar homolog kromozom çiftlerinin birer üyesini üremede, döllenme sırasında gametler birleşir ve diploit kromozom takımı oluşur. mayoz bölünmeyle üreme hücreleri meydana gelir, farklı genetik özelliklere sahip gametler birleşince zigot oluşur. zigot mitoz bölünmeye başlayınca yeni canlının gelişimi başlar. mayoz sonucunda dört kardeş hücre meydana gelir, bu hücrelerin her biri ana hücrenin yarısı kadar kromozoma sahiptir. diploit kromozom sayısına ahip üreme ana hücresi mayoz bölünmeye başlamadan önce bir hazırlık evresi geçirir interfaza interfaz dna hücrede mitoz bölünmedeki gibi eşlenir. her kromozom genetik olarak özdeş iki kromatitten oluşur. kardeş kromatitler sentomer bölgesinden birbirine bağlıdır. sentrozomlar eşlenir. interfaz evresinde üreme ana hücresinde büyüme, solunum, protein sentezi gibi metabolik olayların hızı çok yüksektir.**mayoz ıa profaz 1 kromatinler sarılıp yoğunlaşarak kalınlaşır ve kısalır. anne ve babadan gelen homolog kromozomlar yan yana gelir ve birbiri üzerine kıvrılır. kromozomlar kısalmaya devam ederek kromozom çifti yan yana geldiğinde dörlü kromatit grupları oluşur tetrat. tetratların sayısı haploit kromozom sayısına eşittir. kromozom çiftleri bir araya gelerek sarmal sinapsis yapılar oluşturur. sinapsis sırasında homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitlerinin birbirine dokunan parçacıkları arasında gen değiş tokuşu olur crossing over. bu olay neticesinde yeni gen kombinasyonları oluşurdiğer olaylar mitozda olduğu gibi devam eder. sentrozomlar birbirlerinden uzaklaşır, aralarında iğ iplikler oluşur. çekirdek zarı parçalanır. sitoplazmada serbest kalan tetratlar, kinetokorlarından iğ ipliklerine 1 homolog kromozomlar, tetratlar halinde ekvator düzlemine 1 iğ ipliklerin kısalmasıyla kromozomlar zıt kutuplara doğr hareket eder. bu sayese homolog kromozomların ayrılması oluşacak hücrelerdeki kromozom sayısının yarıya inmesi 1 kromozomlar kutuplara ulaştığında her bir kutupta haploit kromozom takımı bulunur. her bir kromozom iki kromatitlidir. kromozomların çevresinde çekirdek zarı oluşur. iğ iplikler kaybolur. sitoplazma bölünmesi de bu sırada gerçekleşir. sitoplazma bölünürken hayvan hücrelerinde boğumlanma, bitki hücresinde orta lamel oluşumu gözlenir. sonuçta iki haploit hücre meydana ıı mayoz ı'de meydana gelen hücreler tekrar bölünerek haploit kromozomlu 4 hücre oluşturur. bu aşamada kardeş kromatitler birbirinden ayrılır. kromozom sayısı profaz ıı çok kısa sürer. bazı canlılarda telofaz 1'den sonra metafaz ıı'ye atlanabilir. çekirdek parçalanır. iğ iplikleri, kromatitlerin kinetekorlarına metafaz ıı kromozomlar, hücrenin ekvator düzlemine uygun şekilde anafaz ıı kardeş kromatitlerin sentromerleri birbirinden ayrılır. her bir kromatit hücrenin zıt kutuplarına doğru telofaz ıı kromozomlar kutuplara çekilince çekirdek zarı oluşurken bir yandan da sitoplazma bölünmesi gerçekleşir ve hücre ikiye bölünür. gametlerin bölünme yeteneği yoktur. sporlar bölünerek canlı oluşturabilir. mayoz sonucunda 23 kromozomlu gametler mayoz sonucunda oluşan erkek üreme hücreleri spermatogenez, dişi üreme hücreleri oogenez sonucunda farklılaşır. mitoz bölünmeye ayıp eden başlık bu bölünme şekli germ hücresi dediğimiz ovum ve sperm'lerde karşımıza 46 kromozomlu insan germ hücreleri iki tane 23 kromozomlu hücreye dönüşür. ve bazen non-disjunction görülür. ve 22'ye 24 hücreli iki hücrede ortaya bir kadının tüm yumurtaları bkz ovum 1. mayoz'un profaz evresinde bu iki adet 23 kromozomlu hücre 2. mayozla ki bu da mitoz'un eşdeğeridir 4 adet 23 kromozomlu hücre oluşur. Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Biyoloji Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar MİTOZ BÖLÜNME, MAYOZ BÖLÜNME, ARASINDAKİ FARKLAR, BÖLÜNME EVRELERİ, HÜCRE BÖLÜNMESİ, ÖZELLİKLERİ, ÇEŞİTLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM BİYOLOJİ DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR Hücre bölünmesi nedir ? Ana hücreden yavru hücreye genetik şifre nasıl taşınmaktadır ? Canlılar türlerini devam ettirebilmek veya hasara uğramış bölümlerini tamir edebilmek için hücresel seviyede bölünmeye gereksinim duyarlar. Bunun için genetik şifrenin aynısının yavru hücrelere aktarılması gerekir. Örneğin hormon yapımını da artırmak için bir tiroit hücresinin bölünmesi gereksin. Bu gereksinim ortaya çıkınca büyüme faktörlerinden bir kısmı ve TSH hormonu tiroit hücre zarına yapışır ve çekirdeğe çeşitli proteinler aracılığıyla bölünme işleminin başlatılması için sinyal gönderir. Bu sinyali alan özel bir gen aktive olarak protein üretir ve bu protein başka bir geni uyararak bölünme işlemini başlatır. Bunun için önce çekirdekteki şifreleri taşıyan DNA' nın bir eşinin yapılması gerekir. Enzim adı verilen özel proteinler daha önce DNA' nın yapısında olduğu belirtilen şeker,baz ve fosfat birimlerini kopyalama adı verilen bir işlemle orijinal DNA' daki sıraya göre dizmeye başlar ve işlem bittikten sonra birbirinin tamamen benzeri iki ayrı DNA ortaya çıkar . Eğer kopyalama sırasında yanlış bir dizilim olursa başka bir gen devreye girerek bunu düzeltmeye çalışır, düzeltmezse başka bir gen devreye girerek bölünme işlemini durdurur böylece yanlış genetik şifrenin yeni oluşacak hücrelere geçmesi önlenir. Şimdi kopyalama işleminin doğru yapıldığını varsayalım ve gelişmeleri izleyelim. Artık çekirdekte birbirinin tamamen benzeri olan iki DNA vardır ve bölünme işlemini durduracak bir emir gelmemişse DNA' lar daha öncede değinildiği gibi paketlenerek 46 çift kromozom haline döner. Diğer bir deyişle birbirinin aynısı olan 23 çift iki takım kromozom ortaya çıkar. Bu devreden itibaren 23 çift kromozom hücrenin bir ucuna doğru giderken diğer 23 çift kromozom diğer ucu gitmeye başlar ve hücre ortadan boğumlanıp her birini çevreleyen yeni zarla birlikte özellikleri tamamen aynı olan iki ayrı hücre ortaya çıkar. MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünmenin başlangıcını saptamak olanaksızdır. Fakat hücrede bazı değişiklikler olur; hücre içeriği jel haline geçer, metabolizma durur, çekirdeğin hacmi hızla büyür. Kromatid iplikleri belirginleşir ve boyanmaya başlar. G2 evresinin tamamlanması, kromozomların türlere özgü şekil ve sayıyı kazanmasıyla mitoz bölünmeye geçilir. Işık mikroskobunda kromozomlar artık rahatlıkla görülebilir. Bu süre yaklaşık bir saat sürer. Bu evredeki hücreler küre şeklindedir ve etrafındaki cisimlere kuvvetle bağlanmamıştır. Mitoz bölünme; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz diye dört evreye ayrılır. Profaz Başlangıcında çekirdek içinde ince uzun kromatid iplikleri halinde görünen kromozomlar, yavaş yavaş helozon şeklinde kıvrılarak kalınlaşmaya başlar ve görülebilir duruma geçer. kalınlaşma ve kısalma anafaza kadar devam edebilir. Bu arada eş kromozomlar birbirlerinden fark edilemeycek kadar sıkıca bağlıdırlar. Bu evrede birbirine sentromerlerle bağlanmış olarak duran kromozomların her birine kromatid denir. Sentrozomlar ayrılarak her biri bir kutba gitmeye başlar ve aralarında iğ iplikleri oluşur. Profazın sonuna doğru iğ iplikleri ile kromozomlar arasında bağlantı kurulurken, sentrozomlardan hücre zarına uzanan iğ iplikleri de oluşur ve çekirdek zarı eriyerek kaybolur, kromozomlar sitoplazma içerisine dağılır. Metafaz Kromozomlar çok kere bir çember gibi, bazen de karışık olarak ekvatoral düzlem üzerinde dizilirler. Genellikle küçük kromozomlar merkezde, büyükler çevrededir. Diziliş türlere özgü bir özellik gösterir. Kromozomlar eşit olarak kutuplara çekileceğinden, ortada belirli bir denge kurulana kadar beklenilir. Profaz 30-60 dakika sürmesine karşılık, metefaz ancak 2-6 dakika sürer. her bir kromozomun sentromeri belirgin olarak ikiye bölünür ve kromatidler tam olarak birbirinden ayrılır. Anafaz Ekvatoral düzlemdeki kardeş kromozomlar kutuplara bu evrede taşınırlar. Kasılma özelliği olan sentrozomların iğ iplikleri sayesinde kromozomların yarısı bir kutba, diğer yarısı öbür kutba gider. Kromozomların kutuplara ulaşmasıyla bu evre sona erer. Bitki hücrelerinde sentrozom bulunmadığı için kromozomların taşınması sitoplazma hareketleriyle ve sitoplazma kökenli iğ ipliklerinin yardımıyla olur. Bu evre de yaklaşık olarak 3-15 dakika sürer. Telofaz Kromozomlar daha az boyanmaya başlar. Çekirdek zarı yavaş yavaş oluşur. Kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Bölünme açısından çekirdek dinlenmeye geçerken, hücre metabolizması aktif hale geçer. Bu evrenin oluşumu sürerken bir yandan da sitoplazma boğum yapmaya başlar. İğ ipliklerine dik olarak boğumlanan sitoplazmanın o bölgede jel hale geçerek iki oğul hücrenin stoplazmasını ayırdığını ileri süren görüşlerde vardır. Stoplazmanın boğumlanarak ayrılması sürecine sitokinez denir. Telofazın başlangıcından iki yeni hücrenin oluştuğu ana kadar geçen süre 30-60 dakikadır. MAYOZ BÖLÜNME Bütün döllerde kromozom sayısının değişmez kalabilmesi için sperm ve yumurtanın birleşmesinden kromozom sayısı iki katına çıkacağından dolayı farklı bir hücre bölünmesi gelişmiştir. Mayoz bölünme ismini alan bu tip bölünmede, kromozom sayısı yarıya indirgenir. Mayoz bölünmenin sonunda meydana gelen gametler diğer vücut hücrelerinin aksine n sayıda kromozom taşır bazı bitkilerde ve bir hücrelilerde bireyin kendisi yaşantısı boyunca haploid kromozomlu olduğundan mayoz bölünmeye gerek kalmaz. Normal olarak soma hücrelerinde 2n kromozomlardan homolog olanlar, boyuna, sinaps dediğimiz bilgi aralıklarla birbirinin yakınında uzanırlar. Bu homolog kromozomların her biri ayrı bir kutba giderek, yalnız bir tanesinin bir gamete verilmesi sağlanır. Homolog kromozomlar aynı büyüklüğe ve şekle, keza benzer kalıtsal faktörlere sahiptir. Gerek yumurta gerekse sperm oluşumu son iki hücre bölünmesine kadar aynı kurallara göre yürütülür. Daha sonra spermatogenezis sperm oluşumu ve oogenesiz yumurta oluşumu farklı şekilde meydana gelir. Mayozda da mitoz gibi profaz, metafaz, anafaz ve telofaz diye dört evre vardır. Bu evreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta dört yavru hücre meydana gelir. Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda rastlanır. İnterfaz Bölünmeye hazırlık evresidir. Mitozdaki interfaza benzemekle birlikte hücrelerin mitozdaki gibi büyüklüklerinin ve hacimlerinin artması gerçekleşmez. Profaz- I Kromozomlar kısalıp kalınlaşmaya başlarken, anadan ve babadan gelen homolog kromozomlar sinaps halinde ya yan yana parelel uzanırlar ya da birbirinin üzerine kıvrılırlar. Kısalma sonucunda kromozomlar mitozdaki gibi görülmeye başlar. Her kromozom iki kromatitten yapıldığından, homolog kromozomlar dörtlü demetler halinde görülür, bu görünüşe tetrat denir. Canlının vücudunda homolog kromozom kadar tetrata rastlanılır insanda 23 tane. Kromozomların sentromerleri ayrılmamıştır. 4 kromatid için iki sentromer vardır. Ayrıca mitozdan farklı olarak bu evrede tetratlar arasında parça değişimi gerçekleşir. Krossing-over denilen bu parça değişimi tür içinde çeşitliliği sağlar. Bu evrenin sonunda çekirdek zarı parçalanarak kaybolur. Metafaz-I Çekirdek zarının parçalanması sona ermiş, sentrozomlar kutupulara çekilmiş ve iğ iplikleri ortaya çıkmıştır. Sentromerleri çift olan tetratlar ekvatoral düzlem üzerine dizilir. Anafaz-I Bu evrede tetratlar ikiye ayrılarak kutuplara giderler. Ana ve babadan gelen kromozomlar rasgele olarak birbirlerinden ayrılırlar özelliklerimizin bazılarının anadan bazılarının babadan geçmesinin nedeni. Bu evrede kromozom sayısı indirgendiğinden kutuplara taşınan yani oğul hücrelere geçecek olan kromozom sayısı vücut hücrelerinin kromozom sayısının yarısı kadardır. Telofaz-I Hücrenin iki kutbunda bulunan kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Etraflarında çekirdek zarı oluşur. Sitoplazmanın boğumlanmasıyla da haploid sayıda kromozoma sahip iki yavru hücre oluşur. Buraya kadar geçen olaylar mayoz-I olarak adlandırılır. Bundan sonra mitozdakinin aksine arada interfaz evresi olmaksızın profaz-II'nin başlamasıyla mayoz-II başlar. Mayoz-II mitoz bölünmenin hemen hemen aynısıdır. Hücrelerdeki haploid kromozom sayısı korunarak profazII, metafaz-II, anafaz-II ve telofaz-II gerçekleşerek mayoz bölünmenin sonunda n kromozom sayısına sahip 4 yavru hücre meydana gelir. MİTOZ BÖLÜNME Vücut hücrelerinde hücre bölünerek iki yavru hücre oluşur. Bu bölünme; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olmak üzere dört evrede tamamlanır. Mitoz bölünme hücrenin çoğalmasını, yaşlanan ve yaralananların yerine yenilerinin gelmesini sağlar. Hücre bölünmesi sırasında kromozom sayısı sabit kalır. Çok hücreli canlılarda hücre bölünmesi ile büyüme gelişme ve ölen canlılarda ise hücre bölünmesi canlıların çoğalmasını sağlar. MAYOZ BÖLÜNME Bu bölünmenin esas amacı eşey hücrelerini oluşturulmasıdır. Eşey hücreleri yumurta ve sperm normal bir vücut hücresini taşdığı kromozom sayısının yarısını taşımaktadır. Mayoz bölünme kromozom sayısının dölden döle sabit kalmasını sağlar Mayoz bölünme iki ana safhadan oluşur. Birinci ana safhada profaz I, metafaz I, anafaz I, ve telofaz I ; ikincisi ana safhada profaz II, metafaz II, anafaz II, ve telofaz II safhaları bulunur. Mitoz Ve Mayoz Bölünme Arasındaki Farklar => Mitozda iki yavru hücre, mayozda isedört yavru hücre oluşur. => Mitozda kardeş kromatidlerin ayrılması anafazda, mayozda ise anafaz II’ de gerçekleşir. => Mitozda yavru hücrelerdeki kromozom sayısı ana hücredekine eşit, mayozda ise ana hücredekinin yarısı kadardır. => Mitozda oluşan yavru hücreler birbirinin kopyası, mayozda ise genetik yapıları farklıdır. => Mitozda vücut, mayozda ise üreme hücreleri oluşur. => Mitoz; bir bölünmeden, mayoz ise arka arkaya iki bölünmeden oluşur. => Mitozda oluşan hücreler uzun ömürlü, mayozda oluşan hücreler kısa ömürlüdür. => Mitoz; büyüme ve gelişmenin olduğu her dönemde, mayoz; sadece üreme döneminde görülür. MİTOZ BÖLÜNME EVRELERİNİ ŞU BİÇİMDE DE ANLATABİLİRİZ A-İnterfaz EvresiHazırlık Evresi İnterfaz safhası; Gı, S, G2 olmak üzere üç evrede incelenir. 1- G1 Evresi-Bu sürede hücre bölünmesi için gerekli proteinler özellikle iğ ipliklerinin proteinleri, diğer maddeler hızlanır dolayısıyla ATP sentezi artar. 2- S Evresi-Bu evrede hücrenin DNA miktarı iki katma çıkarak duplikasyon, her kromozomun eksiksiz bir eşinin yapılması sağlanır. Kromozomlar iki kromatitli hale evresi geçirmeyen bir hücre bölünmez -S evresi geçiren bir hücre ise eninde sonunda ve insan hücrelerinde en erken olan olaylardan biri sentrozomlarm eşlenmesidir. Sentrozomlar iğ iplerini oluşturan hücre organelleridir. 3-G2 EvresiBu süre içinde hücre, daha sonra kullanmak üzere protein sentezini hızlandırır. Bu evrede eşlenmiş kromozomlar bilgi kısalıp kalınlaşarak, boyandığında görünür hale geçerler. Hücre bölünmeye başladıktan sonra metabolik işlerin birçoğu durur. Sinir ve kas hücreleri gibi bazı hücreler bölünmeden yaşamlarını sürdürmektedirler; bu faz Go olarak isimiendirilmektedir. B-Profaz EvresiBaşlama Evresi Profaz safhasında sentrozomlar arasında iğ iplikleri ipleri oluşturamayan hücreler bölünemez. Bitki hücrelerinde sentrozom olmadığı halde, iğ ipleri sitoplazmik yapılardan meydana getirilir. Bıı safhada meydana gelen en belirgin olay kromozomların kısalıp , kalınlaşarak çekirdek zarına evrede her kromozom iki kromatitten oluşur. Bu kromatitlere "kardeş kromalit" denir ve scntromerlerle birbirlerine bağlanmış olarak bulunurlar. Profaz safhasının sonuna doğru sentrozomlar iğ ipliklerini oluştururlar, çekirdekçik ve çekirdek zarı erir, çekirdek kaybolur, kromozomlar sitoplazma içine dağılır. Kromozomlar iğ ipliklerinin denetimine girdikten sonra profaz biter. C- MetafazMerkeze Dizilme Kromozomlar bu safhada hücrenin ekvatoralmerkez düzleminde dizilirler. Genellikle küçük kromozomlar merkezde, büyük kromozomlar çevrede bulunur. Kromozomların dizilişi türlere özgü bir özellik gösterir. Bir kromozomun ikiye ayrılmasıyla oluşan kromatitlere kardeş kromatit veya kardeş kromozom dendiğini öğrenmiştiniz. Bu safhanın en önemli özelliği bir kromozomun kardeş kromatitleriııin karşı karşıya bulunmasıdır. Metafaz safhasındaki bu diziliş şekli mitoz bölünmede benzer hücre oluşmasının temelinioluşturur. D-Anafaz Evresi Ayrılma Evresi Metafaz safhasında karşı karşıya bulunan kardeş kromatitler, anafaz safhasında birbirlerinden ayrılarak karşılıklı kutuplara çekilir. Ve artık bu kromatitler kromozom olarak adlandırılır. Bu çekilme iğ ipliklerinin kasılmasından ileri kromozomlar kutuplara ulaştığı an anafaz bitmiştir. E-Telofaz İki Yeni Hücre Hücrenin kutuplarına ulaşan kromatitler bir araya gelirler. Artık bu kromatitler yeni hücrelerin kromozomları olacaklardır. Bu safhada iğ iplikleri kaybolur. Kromozomların etrafında çekirdek zarı oluşur. Sonuçta çekirdek bölünmesi karyokinez bitmiş ve iki çekirdekli bir hücre oluşmuş olur. Bölünme açısından çekirdek dinlenme evresine girer. Fakat, hücre metabolizma bakımından aktif hale geçer. Telofaz safhasının sonuna doğru sitoplazma bölünmesisitokinez gerçekleşir. Sitoplazma bölünmesi bitki ve hayvan hücrelerinde farklılık gösterir. Hayvan ve insan hücrelerinde sitoplazma dıştan içe doğru boğum şeklinde bölünür. Bitki hücrelerinde ise selüloz çeper boğumlanmaya imkan vermediği için iki çekirdek arasında bir hücre plağı fragmoplast oluşturulur. Bu plak ortadan kenara doğru uzayarak iki çekirdeği birbirinden ayırır."Fragmoplast" kısmen sitoplazma, kısmen de iğ ipliklerinden meydana gelir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar göstermiştir ki fragmoplast golgi cisimciği ve endoplazmik retikulum tarafından meydana getirilmektedir. Fragmoplast üzerinde ana maddesi polisakkaritlerden meydana gelen pektin yığılmasıyla hücre çeperinin "ortalamel" denilen yapısı oluşur. Orta lâmel'de selüloz molekülü bulunmaz. Daha sonra ki evrelerde hücre çeperinin oluşumu tamamlanır. “BİYOLOJİ DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN >>>TIKLAYIN>>TIKLAYIN>>TIKLAYINYorumu mükemmel cok teşekkürlerrrr ->Yazan kübra 1. **Yorum** ->Yorumu mükemmel yaa teşekkürler... ->Yazan ecem. >>>YORUM YAZ<<< Adınız YorumunuzYorumunuzda Silmek istediğiniz kelime veya cümle varsa kelimeyi fare ile seçinve delete tuşuna basın... E MailZorunlu Değil - 0823 Güncelleme - 0823 Mayoz ve mitoz bölünmeler tüm canlılar için yaşamı devam ettirmek üzere gerekli olan biyolojik olayların bütünüdür. Mayoz bölünme genelde eşeyli üremenin sağlanması için oluşturulan bir bölünme şeklidir. Peki mayoz bölünme nasıl gerçekleşir? Mayoz bölünme nedir, evreleri nelerdir? Mayoz ve mitoz bölünmelerin temel amacı ise hücre sayısının artırılması ve canlının hücre yenilenmesini ya da büyümesini sağlamasına yardımcı olmaktır. Bir hücrenin bölünebilmesi için gerekli olan bazı evreleri tamamlamış olması şartı bulunmaktadır. Öncesinde canlının belli bir gelişme düzeyine erişmesi yani kısacası hücre büyümelerini gerçekleştirebilmesi gerekli bir durumdur. Anormal durumlar haricinde genç hücreler bölünmez büyüyen bir hücrenin sitoplazması tutarı gittikçe artmaktadır ve çekirdek tüm hücreyi yönetemez durma gelir. Bu şekilde çekirdeğin vermiş olduğu bölünme emriyle hücrelerin bölünmesi sağlanır. Alan artışından fazla olan hacim artışının olması halinde yine hücre bölünmesi ortaya çıkabilmektedir. Mayoz bölünme 2n kromozomlu olan yapılarda ortaya çıkan bir bölünme şeklidir. Bu bölünme sonrasında kromozom sayısı yarıya inmek suretiyle n kromozomlu dört tane daha yeni hücre oluşumu sağlanır. Mayoz bölünme genelde eşeyli üremenin sağlanması için oluşturulan bir bölünme şeklidir. Sperm ve yumurta 2n kromozomlu üreme hücreleri ile ana hücreleri mayoz bölünmeye geçilmesi sonrasında ortaya çıkar. Bir türün devamlılığını sağlamak için mayoz bölünme mutlaka şart olan bir durumdur. Mayoz bölünme esnasında DNA eşlenmesinin ve Crossing over yapılmasının ilk safhada görülmesi ile oluşmuş olan yeni hücreler kalıtsal bir şekilde farklılık olmasının ortaya çıkmasına neden olur. Mayoz bölünme evrim aşaması için önemlidir. Durum olarak ortaya çıkan bir etki yaratır; hücreler sadece bir kez mayoz bölünme gerçekleştirebilir. Mitoz bölünme çok daha sık ortaya çıkan bir bölünme şeklidir. Mayoz bölünmede mayoz 1 ve mayoz 2 olmak üzere iki evre ortaya çıkar. Mayoz 1 de İnterfaz 1 evresi ile başlama gerçekleşir. Bu evrenin içerisinde oluşan hücre bölünmesi hazırlıkların tamamlanmasını sağlar ve DNA eşleşmesini gerçekleştirmek üzere hareket eder. Bölüm için gerekli olan hazırlıkların tamamlanmasının ardından profaz 1 evresine geçilmek suretiyle çekirdekçik ve çekirdek zarı erir; kromatin iplik halinde olan kromozomlara dönüşmeye başlayarak kromozom çiftlerinin bir araya gelmesiyle tetrat oluşturmaya başlarlar. Homolog kromozomların bağlantı bölgelerinde sinopsis olarak adlandırılmış bir durum gerçekleşir. Parça değişimi homolog kromozomların sinapsis bölgelerinde eşi olmayan kromatitler üzerinde gerçekleşir. Crossing over olayı her mayoz bölünme sırasında gerçekleşmez; ancak normal şartlar altında gerçekleşen bir bölünme için bu durum söz konusu olmaktadır. Hücrenin profaz evresinin sonrasında metafaz 1 evresi ile bölünmesi devamlılık getirir. Bu evre içerisinde homolog kromozomlar hücrenin merkezinde dizilerek iğ iplikler kromozomların bağlantısı bölgelerine tutunmak suretiyle yer alırlar. Anafaz 1 evresinde ise ipliklerin kısalarak kutuplara çekilmesi sonrasında kromozomlarda zamanlarda kutuplara doğru hareket ederek çekilir. Bu evrenin safhasında gerçekleşmiş olan telofaz1 evresi içerisinde en kromozomlu iki ana hücre içerisinde oluşur. Son aşamada ise sitokinez 1 evresi ile de Stoplazma bölünmesi tamamlanmış olur ve en kromozomlu hücre ortaya çıkar. Tüm bu aşamaların oluşmasından sonra hücre mayoz 2 bölünmesine geçiş yapar. Bu bölüme mitoz bölünmede ki gerçekleşme şeklinde ortaya çıkar; ancak bu bölünmede DNA eşlenmesi yer almaz son durumda ise n kromozomlu hücrelerin mitoz bölünmesi ile aynı kromozom sayısına sahip toplam 4 hücre ortaya çıkar. Bitki ve hayvan hücrelerinde ortaya çıkan mayoz bölünme şekil yönünden bazı durumlarda farklılık gösterebilmektedir. Kromozomların kutuplara çekmiş olan iplik oluşumu ile hayvan hücrelerinde sentrozom diye adlandırılan organeller tarafından gerçekleştirilir. Bitkilerde ise sitoplazmada bulunmuş olan özel proteinlerin oluşumu içinde etkili olurlar. Sitoplazma bölünmesinde ise hayvan hücrelerinde boğumlanma ve bitki hücrelerinde ise ara lamel oluşumu ile gerçekleşmektedir. Bu durumdaki en önemli neden bitki hücrelerinde bulunmuş olan hücre duvarının bağlanmaya izin vermeyecek bir şekilde sert bir yapıda yer almasıdır.

mayoz bölünme mekanizması ve mayozda ayrılmama olayının nedenleri